Beëindiging arbeidsovereenkomst geestelijke

De geestelijke heeft een bijzondere positie binnen het arbeidsrecht. Zo kan de arbeidsovereenkomst van een geestelijke zonder instemming van de werknemer worden beëindigd. Er geldt dus geen preventieve toets door het UWV of de kantonrechter. Maar wat nou als de kantonrechter ten onrechte de opzegging van de arbeidsovereenkomst vernietigt, waardoor de arbeidsovereenkomst wordt hersteld? Deze vraag lag bij het Gerechtshof Den-Haag voor.

Procedure bij kantonrechter

Een Eritrese kerkgenootschap heeft de arbeidsovereenkomst van een priester opgezegd. Van hogerhand was beslist dat de diensten voortaan door drie priesters en twee diaken moesten worden geleid. Wanneer de priester in dienst zou blijven, zouden de andere priesters en diaken niet betaald kunnen worden. Hiervoor waren te weinig financiële middelen. Daarom is de arbeidsovereenkomst met de priester door het kerkgenootschap opgezegd.

Deze opzegging is door de kantonrechter in eerste aanleg vernietigd. De kantonrechter oordeelde dat er geen sprake was van een redelijke grond voor het ontslag. Er was volgens de kantonrechter geen sprake van bedrijfseconomische omstandigheden die het ontslag van de priester rechtvaardigden.

Het Eritrese kerkgenootschap is het niet eens met deze uitspraak en gaat in hoger beroep. Mr. T. van Kooten stond het kerkgenootschap in het hoger beroep bij.

Hoger beroep

Opzegging onterecht vernietigd

Het hof oordeelt dat de arbeidsovereenkomst van de geestelijke zonder tussenkomst van het UWV en de kantonrechter kan worden beëindigd. Wanneer een kerkgenootschap de arbeidsovereenkomst van een geestelijk opzegt, kan de kantonrechter deze opzegging niet vernietigen. De rechter kan alleen een billijke vergoeding toekennen. Deze billijke vergoeding kan worden toegewezen als er geen sprake is van een redelijke grond voor de opzegging. De kantonrechter had dus niet de bevoegdheid om de opzegging door het Eritrese kerkgenootschap te vernietigen. De priester in casu is namelijk een geestelijke.

Redelijke grond

Het Eritrese kerkgenootschap beroept zich op bedrijfseconomische omstandigheden voor de beëindiging van de arbeidsovereenkomst van de priester (a-grond). Het hof moet toetsen of er in casu wordt voldaan aan de a-grond. Omdat het hier om een geestelijke gaat, speelt het beginsel van scheiding van kerk en staat een belangrijke rol. Door het beginsel van scheiding van kerk en staat, moet het hof de ontslaggrond terughoudend toetsen.

Uit de bedrijfseconomische stukken volgt dat de financiën van het Eritrese kerkgenootschap onder druk staan. Er is geen financiële ruimte om naast de priester ook de andere diakens en priesters loon te betalen. Daarnaast is het aan de kerk voorbehouden hoe zij haar organisatie inricht. Het is redelijk dat het Eritrese kerkgenootschap ook de andere priesters en diakens loon wil betalen. Dit is niet mogelijk als de priester in dienst blijft. Volgens het hof is er dan ook een redelijke grond aanwezig om de arbeidsovereenkomst van de priester te beëindigen. De arbeidsplaats van de priester is vervallen als gevolg van het wegens bedrijfseconomische omstandigheden treffen van maatregelen voor een doelmatige bedrijfsvoering. Er is dus voldaan aan de a-grond.

Billijke vergoeding

Nu er sprake is van een redelijke grond, heeft de priester geen recht op een billijke vergoeding.

Einddatum arbeidsovereenkomst

Doordat de kantonrechter onterecht de opzegging van de arbeidsovereenkomst heeft vernietigd, liep de arbeidsovereenkomst van de priester door. Met de komst van de Wwz is het niet mogelijk om de arbeidsovereenkomst met terugwerkende kracht te beëindigen. De einddatum van de arbeidsovereenkomst moet dus in de toekomst liggen. Het hof heeft daarom bepaald dat de arbeidsovereenkomst per 1 februari 2018 eindigt.

Wat betekent dit voor u?

Dit arrest is belangrijk voor de rechtsverhouding tussen een kerkgenootschap en een geestelijke. Het hof heeft in dit arrest bevestigd dat een rechter de arbeidsovereenkomst niet kan herstellen als het kerkgenootschap de arbeidsovereenkomst van de geestelijke heeft opgezegd.  Het enige wat de rechter in dat geval kan doen, is een billijke vergoeding toewijzen. Dit is alleen mogelijk als er geen sprake is van een redelijke grond voor de beëindiging van de arbeidsovereenkomst.

mr. dr. T. (Teunis) van Kooten

Teunis van Kooten is gespecialiseerd in het kerkrecht. Hij staat zowel geestelijken als kerkgenootschappen bij in (kerkrechtelijke) procedures. Als specialist kerkrecht is hij op 21 december 2017 gepromoveerd aan de Vrije Universiteit te Amsterdam. Heeft u vragen, dan kunt u altijd vrijblijvend contact met hem opnemen om uw zaak met hem te bespreken via 030-2877000.