Wilsonbekwaam en testament

Gerechtshof Den Bosch heeft een arrest gewezen waarin een zekere mate van wilsonbekwaamheid niet aan het opmaken van een testament in de weg staat. De Hoge Raad heeft dit arrest op 16 februari 2015 vernietigd en verwezen naar Hof Den Haag voor verdere behandeling.

Casus

In deze casus was sprake van een erflater met drie broers. Alle broers zijn overleden, broer 1 en broer 3 hadden beiden een dochter. Volgens de wet zijn deze twee dochters de erfgenamen van oom (erflater). Oom had zijn twee nichtjes in een testament uit 1980 ook benoemd tot zijn erfgenamen. Echter, in 1999 maakt hij een nieuw testament waarbij hij de twee dochters van zijn huishoudster tot enig erfgenamen benoemd. In 2011 overlijdt erflater en de strijd om de nalatenschap begint.

Wilsonbekwaamheid

De nichtjes van oom stellen dat het testament van oom nietig is. Het testament zou namelijk onder invloed van een geestelijke stoornis zijn opgemaakt. Oom zou wilsonbekwaam zijn, omdat hij verstandelijk beperkt was.  Zowel de rechtbank als het hof hebben geoordeeld dat oom wellicht leed aan een geestelijke stoornis, echter  in deze casus zijn de rechtbank en het hof van oordeel dat hij niet ‘niet of onvoldoende in staat was zijn wil te bepalen wat betreft het beschikken over zijn nalatenschap’. Oom mocht zijn testament dus wijzigen, een (gedeeltelijke) wilsonbekwaamheid staat hier niet aan in de weg. Een testament door een wilsonbekwame is dus niet automatisch nietig.

De Hoge Raad gaat niet inhoudelijk in op wilsbekwaamheid versus het opmaken van een testament. De rechtbank en het gerechtshof hebben geoordeeld in lijn met de heersende jurisprudentie. Rechters zijn over het algemeen zeer terughoudend om wilsonbekwaamheid aan te nemen ten tijde van het opmaken van het testament. Een testament wordt opgemaakt en verleden door een notaris. Deze notaris heeft een onderzoeksplicht naar de wilsbekwaamheid van degene die een testament wil opmaken. Zodra de notaris hieraan twijfelt zal hij het stappenplan van de KNB volgen. Als de notaris ervan overtuigd is dat degene die het testament wil opmaken zijn wilsbeschikking overziet en wil vastleggen, dan zal de notaris het testament passeren. De rechter ziet de notaris in feite als de controleur van de wilsbekwaamheid.

Helaas zijn niet alle notarissen even zorgvuldig en worden er ook testamenten gepasseerd van mensen die geheel of gedeeltelijk wilsonbekwaam zijn. In casu zullen de nichtjes van oom moeten bewijzen dat oom onbekwaam was ten tijde van het testeren en dit een redelijke waardering van zijn belangen belette. Dit kan middels getuigenverklaringen, een verklaring van een huisarts of specialist of het benoemen van een medisch deskundige.

Vervolg casus

De nichtjes hebben van de Hoge Raad nog een kans gekregen om hun stelling te bewijzen door het horen van getuigen. Hoewel de rechtbank en het gerechtshof al afwijzend hadden geoordeeld, kan de zaak nog anders aflopen. Het gerechtshof mocht het getuigenaanbod van de nichtjes niet zomaar passeren van de Hoge Raad. De zaak gaat verder bij Gerechtshof Den Haag om de nichtjes nog een kans te geven hun stelling te bewijzen middels het horen van getuigen.

mr. M.L. (Marie Louise) Neuteboom - van Asselt

Marie Louise Neuteboom – van Asselt is gespecialiseerd in het erfrecht. Heeft u vragen, dan kunt u vrijblijvend contact met haar opnemen om uw zaak met haar te bespreken via 030-2877000.