U heeft een opleiding gevolgd die door uw baas is betaald. In uw arbeidsovereenkomst staat dat u een deel van de kosten voor deze opleiding moet terugbetalen als u binnen één jaar na het afronden van de opleiding uit dienst gaat. Zes maanden nadat u de opleiding heeft afgerond, vindt u een nieuwe baan. U moet op basis van het studiekostenbeding een deel van de opleidingskosten aan uw werkgever betalen. Of toch niet?

Per 1 augustus 2022 is de Wet transparante en voorspelbare arbeidsvoorwaarden in werking getreden. Dit kan gevolgen hebben voor het door u met uw werkgever afgesproken studiekostenbeding.

Met behulp van onderstaande vragen en voorbeelden kunt u eenvoudig nagaan of u de studiekosten aan uw (ex-)werkgever moet vergoeden. Voor de beantwoording van de vragen is niet van belang of u een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd, onbepaalde tijd of een oproepcontract heeft. De antwoorden op onderstaande vragen is voor al deze contracten hetzelfde.

Er is wel één belangrijke uitzondering, namelijk voor huishoudelijk personeel dat minder dan vier dagen per week voor één natuurlijke persoon werkt. De werkgever hoeft hen niet kosteloos verplichte scholing aan te bieden.

1. Is de opleiding op grond van een wet verplicht?

Antwoord: ja. Dan moet de werkgever u deze opleiding kosteloos aanbieden. Een studiekostenbeding waarin staat dat u de studiekosten aan uw werkgever moet terugbetalen is nietig. Ook met een dergelijk studiekostenbeding hoeft u de opleidingskosten niet te betalen aan uw werkgever.

Antwoord: nee. Ga naar vraag 2.

Voorbeeld

Verschillende wetten verplichten de werknemer om een opleiding te volgen. Zo verplicht de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) makelaars, advocaten en accountants om een opleiding te volgen betreffende de Wwft. Wanneer u bijvoorbeeld als makelaar in dienst bent bij een makelaarskantoor, bent u verplicht om deze opleiding te volgen. Het makelaarskantoor zal de kosten voor de opleiding over de Wwft dan ook voor u moeten betalen.

2. Is de opleiding op grond van de voor u geldende cao verplicht?

Antwoord: ja. Dan moet de werkgever u deze opleiding kosteloos aanbieden. Een studiekostenbeding waarin staat dat u de studiekosten aan uw werkgever moet terugbetalen is nietig. Ook met een dergelijk studiekostenbeding hoeft u de opleidingskosten niet te betalen aan uw werkgever.

Antwoord: nee. Ga naar vraag 3.

Voorbeeld

In veel cao’s zijn bepalingen over scholing opgenomen. Zo schrijft artikel 2.4 van de cao Verzekeringsbedrijf voor dat een vertrouwenspersoon gekwalificeerd moet zijn op basis van een door de beroepsorganisatie LVV goedgekeurde opleiding of een vergelijkbare kwalificatie. Een dergelijke opleiding dient daarom voor rekening te komen van de werkgever. De werkgever zal voor u als vertrouwenspersoon deze opleiding moeten betalen.

3. Is de opleiding noodzakelijk voor uw huidige functie?

Antwoord: ja. Dan moet de werkgever u deze opleiding kosteloos aanbieden. Een studiekostenbeding waarin staat dat u de studiekosten aan uw werkgever moet terugbetalen is nietig. Ook met een dergelijk studiekostenbeding hoeft u de opleidingskosten niet te betalen aan uw werkgever.

Antwoord: nee. Ga naar vraag 4.

Voorbeeld

Aan de hand van de volgende voorbeelden wordt duidelijk wanneer een opleiding noodzakelijk is voor de functie.

Een psycholoog die in het BIG-register staat geregistreerd, moet bepaalde opleidingen volgen om in het BIG-register ingeschreven te blijven staan. Deze opleiding is dan noodzakelijk voor zijn functie.

Of stel u werkt op de administratie en u gaat met een nieuw boekhoudprogramma werken. Dan kan het zijn dat u hiervoor een cursus of opleiding moet volgen. De opleidingskosten voor deze cursus of opleiding zijn dan ook noodzakelijk voor uw functie als administratief medewerker.

De werkgever moet deze opleidingskosten dan voor u betalen. Hiervan zijn beroepsopleidingen of opleidingen die werknemers verplicht moeten volgen voor het verkrijgen, behouden of vernieuwen van een beroepskwalificatie uitgesloten. Maar dit geldt weer niet als deze beroepsopleidingen verplicht zijn op grond van de wet of cao.

4. Is de opleiding noodzakelijk voor het voortzetten van uw arbeidsovereenkomst nu uw functie komt te vervallen of u niet meer in staat bent om de functie te vervullen?

Antwoord: ja. Dan moet de werkgever u deze opleiding kosteloos aanbieden. Een studiekostenbeding waarin staat dat u de studiekosten aan uw werkgever moet terugbetalen is nietig. Ook met een dergelijk studiekostenbeding hoeft u de opleidingskosten niet te betalen aan uw werkgever.

Voorbeeld

Wanneer uw functie als gevolg van de financiële situatie van het bedrijf komt te vervallen, moet de werkgever onderzoeken of u in een andere functie binnen het bedrijf aan de slag kan. Indien dit het geval is, is een opleiding voor die nieuwe functie soms vereist. Als dat het geval is, moet de werkgever in principe deze scholingskosten betalen. Maar daarbij speelt wel mee of deze scholingskosten redelijkerwijs van de werkgever kunnen worden gevergd. Denk bijvoorbeeld aan een verkoper van een bepaalde software. Deze software wordt door het bedrijf niet meer verkocht maar een andere software wel. Dan zal de werkgever de opleiding over de nieuwe software kosteloos moeten aanbieden.

Alle vragen ontkennend beantwoord?

Kunt u niet één van bovenstaande vragen bevestigend beantwoorden? Dan moet u de studiekosten (terug)betalen als u dit met uw werkgever hebt afgesproken. Maar er is nog een mogelijkheid om daaronderuit te komen. Een studiekostenbeding moet namelijk aan de volgende voorwaarden voldoen:

• Er moet een periode in uw studiekostenbeding staan die overeenkomt met de periode dat uw werkgever geacht wordt profijt te hebben van de door u tijdens uw studiewerkzaamheden verworven kennis en vaardigheden.

In het studiekostenbeding moet zijn afgesproken hoe lang de terugbetalingsverplichting geldt. Deze periode moet net zolang zijn als de periode dat de werkgever van de opleiding die u heeft gevolgd, profiteert.

• De terugbetalingsverplichting moet naar evenredigheid afnemen.

Hoe langer u na het afronden van uw opleiding in dienst bent, hoe minder studiekosten u moet terugbetalen. Zo moet u bijvoorbeeld na drie maanden nog 75% van de studiekosten terugbetalen en na zes maanden 50%.

• Het moet voor u duidelijk kenbaar zijn wat de consequenties van het studiekostenbeding zijn.

In een uitspraak van de kantonrechter van de Rechtbank Midden-Nederland luidde het studiekostenbeding als volgt: “WERKNEMER gaat akkoord met de voorwaarden dat Profit4SF de kosten van de traineeship van € 18.000 euro (achttienduizend euro) betaald waarbij de WERKNEMER een amortisatie heeft over 3 jaar.”

De kantonrechter oordeelde dat het voor de werknemer onduidelijk was dat met het woord ‘amortisatie’ terugbetaling van de studiekosten werd bedoeld. De werkgever kon daarom geen beroep doen op het studiekostenbeding.

Conclusie

Wordt aan bovenstaande vragen niet voldaan? Dan kan uw werkgever een beroep doen op het studiekostenbeding. De eisen van redelijkheid en billijkheid kunnen wel meebrengen dat de werkgever zich niet op het studiekostenbeding kan beroepen. Dit was het geval in de uitspraak van de kantonrechter van de Rechtbank Gelderland. De werknemer had een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd en ging ervan uit dat zijn arbeidsovereenkomst niet verlengd zou worden. Bovendien dacht de werknemer dat de werkgever een subsidie zou krijgen voor zijn studiekosten, hetgeen uiteindelijk niet het geval was. De kantonrechter oordeelde dat het op grond van deze omstandigheden niet redelijk was dat de werknemer de volledige studiekosten moest terugbetalen.

één van de vragen bevestigend beantwoord?

Kunt u één van bovenstaande vragen bevestigend beantwoorden? Dan dient uw werkgever  de kosten van de opleiding te betalen. De werkgever moet dan niet alleen de kosten voor de opleiding zelf betalen. Ook eventuele reiskosten, kosten voor het studiemateriaal en examengeld moeten door de werkgever betaald worden. Deze verplichting voor de werkgever geldt ook als u een studiekostenbeding (voor 1 augustus 2022) hebt afgesproken.

Daar komt bij dat de opleiding tijdens werktijd gevolgd moet worden. Wordt de opleiding alleen in de avond aangeboden, terwijl u normaal gesproken niet in de avond werkt? Dan dient de werkgever u te compenseren. Dit kan door het uitbetalen van deze overuren of middels tijd-voor-tijd.

mr. G. (Gerrit) van den Brink

Heeft u een vraag over uw studiekostenbeding? Neem dan vrijblijvend contact op met Van Kooten Advocaten via 030-2877000.