Statuten en reglementen
De basis voor de kerkelijke organisatie is het zogenaamde statuut. De gevestigde kerkgenootschappen hebben die bijvoorbeeld in de vorm van een kerkorde, waarvan de wortels vaak ver in de geschiedenis teruggaan. Een nieuw kerkgenootschap kan binnen bepaalde grenzen zelf zo’n statuut opstellen. Naast zo’n basisregeling zijn er op tal van punten aanvullende reglementen mogelijk. Denk bijvoorbeeld aan een reglement op beheer en financiën of voor het verpachten van land of de verhuur van een kerkgebouw.
Veel staat of valt met duidelijke afspraken, ook in de kerk. De basis voor de kerkelijke organisatie is het zogenaamde statuut. De gevestigde kerkgenootschappen hebben die bijvoorbeeld in de vorm van een kerkorde, waarvan de wortels vaak ver in de geschiedenis teruggaan. Een nieuw kerkgenootschap kan binnen bepaalde grenzen zelf zo’n statuut opstellen. Naast zo’n basisregeling zijn er op tal van punten aanvullende reglementen mogelijk. Denk bijvoorbeeld aan een reglement op beheer en financiën of voor het verpachten van land of de verhuur van een kerkgebouw. Van Kooten Advocaten stelt statuten en/of reglementen voor u op. Hieronder staan enkele voorbeelden.
Stichting nieuwe geloofsgemeenschap
Het Burgerlijk Wetboek bepaalt in artikel 2:2 BW dat kerkgenootschappen rechtspersoonlijkheid bezitten. Dat is de facto met hun bestaan gegeven. In geval van twijfel kan men zich tot de rechter wenden om de rechtspersoonlijkheid bevestigd te krijgen. De wet gebruikt de term kerkgenootschap, maar dat betekent niet dat het om een christelijke kerk moet gaan, het kan ook om nieuwe religieuze bewegingen gaan. Ook andere godsdienstige groepen kunnen op dit wetsartikel een beroep doen. Denk aan islamitische, boeddhistische en hindoe-groepen, of andere religieuze bewegingen.
Een kerkgenootschap is verplicht zich bij de Kamer van Koophandel in te schrijven in het handelsregister.
Een kerkgenootschap wordt geregeerd door het eigen statuut, voor zover dat niet in strijd met de wet is. Om problemen te voorkomen is het niet alleen nodig dat de regels schriftelijk worden vastgelegd maar ook dat zij worden opgesteld met oog voor de juridische gevolgen. Denk bijvoorbeeld aan de verhouding tussen verschillende kerkelijke organen en de wijze waarop het theologische eigene in de regels tot uiting komt. Het schrijven van een statuut is daarmee een vak apart.
Het is in het kader van deze website niet mogelijk alle onderwerpen die bij het stichten van een nieuw kerkgenootschap spelen, nader te belichten. Op twee aspecten willen wij met nadruk wijzen. Het eerste is het bezoldigd in dienst nemen van een geestelijke/voorganger. Gelet op de verregaande gevolgen die een en ander kan hebben, is het noodzakelijk dat u zich hierover tevoren goed laat informeren. Het tweede aspect is de ANBI-status van de Belastingdienst. Giften aan het kerkgenootschap kunnen hierdoor in aanmerking komen voor belastingaftrek.
Oprichten van zelfstandige onderdelen
De wet biedt een kerkgenootschap de mogelijkheid een zogenaamd zelfstandig onderdeel op te richten dat zelf rechtspersoonlijkheid heeft. Dat kan een interessante mogelijkheid zijn als de diaconie ook op langere termijn een actieve rol blijft spelen. Of het in uw geval kan, is afhankelijk de regels van het kerkgenootschap waartoe u behoort. Daarnaast is het natuurlijk mogelijk voor de juridische basis een van de gebruikelijke civielrechtelijke constructies te gebruiken zoals bijvoorbeeld een stichting of een vereniging.
Verhuurreglement gebouw
Veel kerkgebouwen worden verhuurd voor allerlei gelegenheden. Dat gaat vaak in goed vertrouwen. Om ervoor te zorgen dat het gebouw alleen gebruikt wordt voor activiteiten die aansluiten bij het kerkgenootschap, is het verstandig een verhuurreglement op te stellen. De ene gemeente denkt breed en oecumenisch en hanteert een ruim beleid in dit soort zaken. Een andere gemeente stelt zich vanuit haar overtuiging restrictiever op en wil met het oog op de aard en waardigheid van het gebouw bepaalde bijeenkomsten en/of muzikale uitingen uitsluiten. Nagegaan zal moeten worden in hoeverre en hoe uw wensen kunnen worden ingepast in de bestaande wet- en regelgeving. Verder is het nodig dat in het reglement helder is wie welke beslissingen neemt en welke criteria daarbij worden gehanteerd. Veel problemen ontstaan als er sprake is van willekeur. Waarom het een wel en het ander niet? Dat zal steeds duidelijk verantwoord moeten kunnen worden. Het is daarnaast zaak om regels op te nemen ten aanzien van de aansprakelijkheid.